Pedagogika to dziedzina nauki, która nieustannie się rozwija. Badania nad młodymi umysłami, kontrola potrzeb i śledzenie studium przypadków pozwala na tworzenie różnych specjalizacji. Wiadomo już bowiem, że pewne wymagają specyficznego podejścia. Należą do nich przede wszystkim maluchy z niepełnosprawnościami intelektualnymi, upośledzeniem umysłowym lub znajdujące się w spektrum autyzmu. Chociaż dzieci te jak najbardziej powinny integrować się z innymi, trzeba zagwarantować im odpowiednią opiekę. Właśnie tym zajmuje się dziedzina pedagogiki nazywana oligofrenopedagogiką. W dzisiejszym wpisie skupimy się właśnie na niej. Wyjaśnimy, na czym polega praca oligofrenopedagoga i co wchodzi w zakres jego obowiązków.
Czym jest oligofrenopedagogika?
Słowo “oligofrenopedagogika” jest dość skomplikowane. Tak samo złożona jest istota i zakres tej dość świeżej dziedziny. Jest to dział pedagogiki zajmujący się uczeniem osób z niepełnosprawnością intelektualną. Specjalista wykształcony w tym zakresie nazywany jest oligofrenopedagożką lub oligofrenopedagogiem. Ma on za zadanie opracowanie systemu nauczania, który jest w pełni dostosowany do potrzeb osoby z niepełnosprawnością. Dobrane przez oligofrenopedagoga metody mają na celu przywrócenie podopiecznemu maksymalnego stopnia rozwoju i sprawności intelektualnej. Cały wdrożony przez oligofrenopedagoga system staje się zatem elementem procesu rewalidacji. Specjalista ten ma ogromny wpływ na prawidłową integrację dziecka z niepełnosprawnością, upośledzeniem umysłowym lub znajdującego się w spektrum autyzmu.
Warto również pamiętać o tym, że oligofrenopedagogika to nie tylko teoria. Nie każdy pedagog może bowiem zostać oligofrenopedagogiem. Osoba chcąca pracować z dziećmi z niepełnosprawnościami powinna odznaczać się bardzo dużym poziomem empatii. Jednocześnie od oligofrenopedagoga przedszkolnego wymaga się także umiejętności odpowiedniego wpływania na poziom motywacji swoich podopiecznych. Specjalista ten z pewnością nie powinien być pobłażliwy - doskonale zdaje on sobie sprawę z tego, że poddawanie się przy każdym zakłóceniu we współpracy nie pozwoli uczniowi się rozwinąć. Jeśli dziecko z niepełnosprawnością sprawia jakieś trudności, oligofrenopedagog szuka innej metody na dotarcie do niego. Upośledzenia u dzieci są bardzo zróżnicowane, przez co osoby z niepełnosprawnościami reagują zupełnie inaczej na poszczególne metody. Niektórzy podopieczni - np. ci znajdujący się w spektrum autyzmu - mogą nerwowo reagować na próby spoufalania się, szczebioczący głos i zadawanie zbyt wielu pytań osobistych. Z kolei dzieci z zespołem Downa bardzo ciężko znoszą odrzucenie, karcenie i podniesiony ton. Zdecydowanie lepiej współpracują, gdy są często chwalone i widzą na twarzy swojego nauczyciela szeroki uśmiech. Jak widać, oligofrenopedagog przedszkolny musi posiadać umiejętność dostosowywania do wielu wymagających sytuacji.
Wbrew wszystkiemu, co zostało wyżej napisane, oligofrenopedagogika nie jest “pedagogiką do zadań specjalnych”. Specjaliści często spotykają się z komentarzami odnośnie tego, jak trudna musi być ich praca - jednak dobry oligofrenopedagog nie zgodzi się z tymi przypuszczeniami. Widzi on bowiem w dzieciach z niepełnosprawnościami coś wyjątkowego - inną perspektywę postrzegania świata, inną wrażliwość, inny sposób komunikacji i inną ekspresję emocji. Maluchy te nie są trudne, nieposłuszne lub - wbrew niektórym przekonaniom - głupie. Mogą one wyrosnąć na w pełni świadomych członków społeczeństwa, pójść na studia, założyć rodzinę i zdobyć dobrą pracę. Wymagają jedynie odpowiedniego podejścia, cierpliwości i empatii w okresie dzieciństwa lub dojrzewania. Właśnie to jest w stanie im zaoferować oligofrenopedagog.
Jakie obowiązki posiada oligofrenopedagog przedszkolny?
Tak naprawdę oligofrenopedagog przedszkolny łączy w sobie kilka różnych zawodów. Jest nauczycielem, opiekunem, a także terapeutą dzieci z niepełnosprawnościami umysłowymi. Jego podstawowym obowiązkiem jest prowadzenie zajęć rewalidacyjnych z zakresu, który sprawia podopiecznym najwięcej trudności. Może on pracować zarówno w publicznej, jak i prywatnej placówce edukacyjnej lub w ośrodku rehabilitacyjnym.
Oligofrenopedagog przedszkolny bazuje przede wszystkim na podstawie wskazań sporządzonych przez pracowników poradni psychologiczno-pedagogicznej. To właśnie w tej placówce dziecko jest poddawane różnego rodzaju badaniom i diagnozowane z niepełnosprawnością umysłową. Oligofrenopedagog przedszkolny zapoznaje się więc z wynikami podopiecznego, opinią specjalistów i na tej podstawie dobiera odpowiedni rodzaj zajęć. Mogą one obejmować wiele zagadnień ze standardowego systemu nauczania. Maluch na zajęciach z oligofrenopedagogiem przedszkolnym może więc uczyć się pisania, czytania, rozpoznawania kształtów lub zadań matematycznych. Wszystko to odbywa się w przyjaznej atmosferze, pełnej ciepła i akceptacji. W przypadku lekkiego lub zaawansowanego upośledzenia umysłowego u dziecka specjalista wdraża również różne fakty z wiedzy ogólnej w celu uzupełnienia podstawowych braków. Wszystko to odbywa się w konsultacji z innymi nauczycielami podopiecznego, rodzicami i wcześniej wspomnianą poradnią.
Jak wyglądają zajęcia oligofrenopedagogiczne?
Jeśli podopieczny nie ma problemów z przyswajaniem informacji, również jak najbardziej może uczęszczać na zajęcia ze specjalistą. Tyczy się to przede wszystkim dzieci znajdujących się w spektrum autyzmu. W ich przypadku oligofrenopedagog przedszkolny może prowadzić zajęcia z funkcjonowania w społeczeństwie. Rozmawia wówczas z dzieckiem o tym, jak należy się zachowywać w różnych sytuacjach i o tym, jak otaczające je osoby komunikują swoje emocje. Na zajęciach z oligofrenopedagogiem przedszkolnym maluchy z niepełnosprawnością mogą również rozwijać swoje hobby. Specjalista ten często próbuje różnych sposobów na znalezienie ukrytego w podopiecznym potencjału i zachęca go do próbowania różnych rzeczy. Dziecko lubiące rysować na zajęciach ze specjalistą może kolorować, ucząc się przy tym nazw i zastosowań znajdujących się na obrazku przedmiotów. Jeśli maluch wykazuje szczególne zainteresowanie muzyką, oligofrenopedagog przedszkolny może przynieść na zajęcia różne instrumenty i uczyć się o nich wraz z dzieckiem. Z kolei aktywni fizycznie mogą wykonywać różne ćwiczenia, ucząc się przy tym o funkcjonowaniu własnego ciała. Zajęcia z oligofrenopedagogiem przedszkolny są więc w pełni indywidualne w całkowicie dostosowane do potrzeb podopiecznego.
Warto również pamiętać, że specjalista w zakresie oligofrenopedagogiki jest ogromnym wsparciem psychicznym dla swoich podopiecznych. Dzieci z niepełnosprawnościami doświadczają na co dzień wielu nieprzyjemnych sytuacji - są wyśmiewane, pokazywane palcami lub wykluczane z różnych społeczności. Zadaniem oligofrenopedagoga jest więc budowanie poczucia pewności siebie i wiary we własne umiejętności. Dziecko z niepełnosprawnością powinno być świadome tego, że mimo pewnych problemów jest tak samo ważne i kochane, jak jego rówieśnicy. Dobry oligofrenopedagog przedszkolny nie powinien jednak sztucznie pocieszać malucha, mówiąc mu, że “będzie dobrze” i “ma się nie przejmować”. Jego motywacja, dobór słów i metody powinny sprawić, iż dziecko z niepełnosprawnością zaakceptuje swoje ograniczenia i pokocha siebie takim, jakim jest.