Fonemy to najmniejsze elementy mowy. Dzięki słuchowi fonematycznemu potrafimy prawidłowo je rozróżniać. Co dzieje się jednak kiedy następuje zaburzenie tej funkcji? Dziecko z zaburzonym słuchem fonematycznym słyszy prawidłowo, jednak ma problem z analizą zasłyszanych dźwięków. W takim przypadku niezbędne są ćwiczenia słuchu fonematycznego, gdyż te deficyty mogą w przyszłości prowadzić m.in. do dysleksji i dysgrafii.
W zabawie najłatwiej - słuch fonematyczny zabawy
U małych dzieci ćwiczenia słuchu fonematycznego możemy przeprowadzać w czasie zabawy, spaceru lub wykonywania czynności domowych. Z racji wieku muszą być to ćwiczenia niewymagające materiału literowego oraz ćwiczenia rytmiczne. W czasie spaceru możemy bawić się z dzieckiem w rozpoznawanie dźwięków dobiegających z ulicy: szum jadących samochodów, stukanie butów o chodnik lub odgłos szczekającego na spacerze psa. Możemy pokusić się o naśladownictwo usłyszanych dźwięków, to znacznie wzmocni procesy poznawcze.
Ćwiczenia słuchu fonemowego bardzo łatwo przeprowadzać z maluchem również w domu. Można użyć do tego celu sypkie produkty z naszej kuchni. Przesypywanie grochu, fasoli, makaronu, ziaren kawy czy też mąki, pomoże maluchowi wyczulić słuch. Warto zabawić się z dzieckiem w zgadywanki. Ustawmy mały parawan, nawet zrobiony z ręcznika i krzeseł, a za nim przelewajmy wodę, szeleśćmy papierem czy też poruszajmy kluczami od mieszkania, dziecko ma za zadanie odgadnąć, co wydaje ten dźwięk. Wszystko to uwrażliwi słuch pociechy.
Jak ćwiczyć słuch - Gdy literki już nie są straszne
Ze starszymi dziećmi warto zacząć ćwiczenia słuchu fonematycznego mające na celu przygotowanie ich do nauki pisania i czytania. Układajmy krótkie zdania i poprośmy dziecko o powtórzenie ich a później o rozbicie na poszczególne wyrazy. Tym sposobem nie tylko ćwiczymy słuch fonemowy, lecz również pamięć młodego człowieka. Znakomitym ćwiczeniem jest również rozróżnianie sylab w wyrazie i wyklaskiwanie ich – zasada jest niezmiernie prosta: jedna sylaba - jedno klaśnięcie.
Możemy posłużyć się również klasyką dziecięcej poezji. Wiersze takie jak „Lokomotywa” czy „Ptasie Radio” doskonale sprawdzą się w ćwiczeniu słuchu fonemowego. W wierszach tych jest wiele dźwięków do naśladowania, dzięki czemu wspomagają proces poznawczy. Kolejnym bardzo dobrym ćwiczeniem jest układanie wyrazów w kolejności od najkrótszego do najdłuższego: as, kot, lala, krowa itp.
Pamiętajmy, aby odpowiednio wcześnie zwrócić uwagę na wszelkie symptomy pojawiające się podczas wykonywania ćwiczeń słuchowych dla dzieci starszych mogące budzić jakiekolwiek obawy. Jeśli zauważy się trudności w zapamiętywaniu i powtarzaniu dłuższych zdań, mylenie wyrazów o podobnym brzmieniu, przekręcanie wyrazów lub ich zgadywanie, koniecznie zareagujmy. Ćwiczenia słuchu fonematycznego pomogą zniwelować te problemy oraz ułatwią naukę w późniejszym okresie.