Rozwój mowy u dziecka to długotrwały i wieloetapowy proces, na którego tempo ma wpływ wiele różnych czynników. Warto wiedzieć, jaki jest prawidłowy jego przebieg i na co zwrócić uwagę, żeby upewnić się, że maluch jest na dobrej drodze do prawidłowego mówienia.
Pierwsze dźwięki – okres melodii
Dziecko wydaje dźwięki właściwie od pierwszych sekund swojego życia. W czasie pierwszych tygodni życia noworodek krzyczy i płacze, może także pojawić się odgłos gulgotania. Intensywny wzrost i rozwój możliwości w czasie pierwszego roku życia odnosi się także do rozwoju mowy u dziecka. Pojawiają się samogłoski: a, o oraz u, następnie, w wieku 3-6 miesięcy, rozpoczyna się faza głużenia i wraz z nią pojawiają się pierwsze spółgłoski, najczęściej g, p, m, b. Faza gaworzenia to drugie półrocze życia, charakteryzuje się ono pojawieniem się sylab: ma-ma, ba-ba. W ten sposób mogą pojawiać się pierwsze słowa, często jednak niemowlę wypowiada je bez zrozumienia. Zanim dziecko zacznie naprawdę mówić, nawiązuje z bliskimi bardzo ważną komunikację niewerbalną.
Okres wyrazu – pojawiają się słowa
Pierwsze, świadomie wypowiadane słowa najczęściej pojawiają się w drugim roku życia. Takie maluchy nie umieją wymawiać poprawnie (lub wcale) części spółgłosek i samogłosek nosowych. Słowa nie zawsze są wypowiadane w całości – na przykład „piłka” początkowo może być jedynie pierwszą lub ostatnią sylabą „pi” lub „ka”, mogą być także uproszczone. W przypadku naszego przykładu „piłka” może brzmieć „pika”. Jest to całkowicie normalne i jest to część prawidłowego rozwoju mowy u dziecka, jeśli przypada w mniej więcej w tym czasie. Maluch zaczyna tworzyć zestaw zrozumiałych dla niego słów.
Stwierdzenia, przeczenia i pytania – okres zdania
Gdy zasób słów rośnie, rośnie także długość wypowiadanych przez dziecko zdań. Trzeci rok życia najczęściej wiąże się z mówieniem zdań składających się z kilku wyrazów. Dzieci zaczynają stosować odmianę rzeczowników i innych części mowy, a także przeczenia i zdania pytające.
Okres swoistej mowy dziecięcej
Pomiędzy czwartym i szóstym rokiem życia dziecka pojawiają się dłuższe wypowiedzi i bardziej skomplikowane zdania. Przedszkolaki tworzą swoje własne słowa – jest to nazywane tworzeniem neologizmów. Jest to bardzo przyjemny czas w komunikacji dla całej rodziny, gdyż mowa dziecka jest zrozumiała i można z nim nawiązywać długie, logiczne dialogi. Ten okres rozwoju mowy dziecka powinien wiązać się z wypracowaniem prawidłowego wymawiania wszystkich głosek.