Menu
Afazja jest zaburzeniem neurologicznym, które wpływa na zdolność porozumiewania się. W zależności od przyczyny wystąpienia wyróżnia się różne typy tej dysfunkcji. Afazja dziecięca może być spowodowana udarem, urazem głowy lub innym uszkodzeniem struktur mózgowych na wczesnym, lub późniejszym etapie życia. Osoba z afazją może mieć trudności z mówieniem, czytaniem lub pisaniem. Często zatraca także zdolności do rozumienia wypowiadanych przez innych słów. Nie istnieje jedna uniwersalna metoda leczenia afazji, dlatego ważne jest, aby współpracować z logopedą w celu znalezienia najlepszego rozwiązania dla każdej osoby. Czytaj dalej, aby dowiedzieć się więcej na temat tego, jak objawia się afazja u dzieci, w jaki sposób się ją diagnozuje oraz jakie są rokowania w leczeniu tego zaburzenia mowy.
Afazja u dzieci — przyczyny
Afazja u dzieci to zaburzenie neurologiczne, które wpływa na zdolność osoby do rozumienia lub wyrażania języka. Może być spowodowana uszkodzeniem ośrodków językowych w mózgu i może wystąpić tak naprawdę w każdym wieku. Niektórzy badacze uważają, że w przypadku afazji mowy u dzieci zmiany wynikają z wrodzonego uszkodzenia mózgu, z kolei inni traktują utratę zdolności mowy dziecka jako nabyty deficyt językowy. W obu przypadkach neuropsychologowie posługują się określeniem afazji dziecięcych.
Afazja u dzieci powstaje na skutek uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego i może być rozwojowa (wrodzona) lub nabyta. Afazja rozwojowa u dzieci związana jest z uszkodzeniem mózgu w okresie okołoporodowym lub wczesnych miesiącach życia dziecka. Cechuje się tym, że już od początku możemy zaobserwować nieprawidłowy rozwój mowy. Z kolei afazja nabyta pojawia się wtedy, gdy dojdzie do uszkodzenia mózgu najwcześniej ok. 2 roku życia, kiedy dziecko podejmuje pierwsze próby komunikacji z otoczeniem. Rozwój mowy i pierwsze próby tworzenia wypowiedzi przebiegały więc prawidłowo, jednak w wyniku urazu zostały one zahamowane. Afazja u dzieci pociąga za sobą szereg konsekwencji i może przyczynić się o trudności w pisaniu, czytaniu oraz zapamiętywaniu. Często towarzyszą temu problemy emocjonalne związane z tym, że dziecko nie potrafi komunikować swoich potrzeb.
Do najczęstszych przyczyn afazji u dzieci zaliczyć można:
- Udar będący efektem chorób naczyń mózgowych,
- Obecność guza mózgu — o charakterze nowotworowym, naczyniowym lub zapalnym,
- Urazy czaszkowo-mózgowe — często jako skutek wypadku komunikacyjnego,
- Zapalenie mózgu – wpływ czynników bakteryjnych lub wirusowych.
Przyczyn afazji u dzieci może być oczywiście znacznie więcej. Wśród nich wskazać można również zaburzenia hormonalne, choroby neurologiczne, problemy związane z układem sercowo-naczyniowym, czy chociażby zapalenie ślinianek przyusznych.
Rodzaje afazji u dzieci
Afazja jest zaburzeniem neurologicznym, które wpływa na zdolność osoby do wyrażania lub rozumienia języka. Oprócz rozróżnienia afazji wrodzonej i nabytej istnieją również inne rodzaje afazji u dzieci:
- afazja motoryczna (ruchowa lub ekspresyjna) - trudności z mówieniem, w przypadku afazji u dzieci trudniej jest rozpoznać pierwsze symptomy ze względu na to, że umiejętność ta stale się rozwija. Niepokojące objawy to: bardzo mały zasób słownictwa, nieumiejętność prawidłowego wypowiadania słów i dzielenia ich na sylaby,
- afazja czuciowa tzw. afazja Wernickiego (sensoryczna) - zaburzenia w rozumieniu słów, pytań, poleceń, może jednocześnie zachować zdolność mówienia,
- afazja mieszana (ekspresyjno-impresyjna) - trudności w mówieniu i rozumieniu słów,
- afazja globalna - całkowity brak zdolności rozumienia mowy oraz mówienia,
- afazja nominalna - problemy w stosowaniu nazw.
Najczęściej spotykane typy afazji u dzieci to afazja ruchowa i afazja czuciowa.
Objawy afazji u dzieci
Rodzice bacznie obserwują rozwój swoich dzieci, dlatego afazja u dzieci jest rozpoznawana stosunkowo szybko. Jednak nie każde opóźnienie w rozwoju mowy jest afazją. Afazja sensoryczna lub ekspresyjna u dzieci rozpoznawana jest między 2 a 3 rokiem życia, kiedy dziecko nie przejawia postępów w nauce mowy, lub nie rozumie, co się do niego mówi mimo prawidłowego słuchu. Tym dwóm objawom towarzyszy również problem z wypowiadaniem słów lub ich zniekształcanie, trudności w wypowiadaniu dłuższych wyrazów, ubogie słownictwo, czy dzielenie słów na sylaby.
Zaburzenia rozwoju mowy u dzieci mogą mieć w przypadku afazji różne nasilenie. Jest to uzależnione przede wszystkim od tego, jak zaawansowane są zmiany w uszkodzenia mózgu. Chociaż nie ma lekarstwa na afazję, wczesna interwencja i terapia logopedyczna mogą pomóc dzieciom w radzeniu sobie z objawami i efektywnym porozumiewaniu się. Rodzice również mogą wspomagać rozwój dziecka poprzez stosowanie odpowiednich materiałów dydaktycznych, ćwiczeń logopedycznych dla dzieci z afazją i gier edukacyjnych m.in. uczących kategoryzacji
Diagnoza afazji u dzieci — jak przebiega?
Im wcześniej rodzice zaobserwują u swojej pociechy objawy afazji dziecięcej, tym szybciej będą mogli udzielić jej pomocy. Diagnostyka powinna przebiegać wielokierunkowo. Kluczowym elementem jest jednak badanie logopedyczne. Powinno ono obejmować wywiad, obserwację dziecka, ocenę czynności mowy, czynności fizjologicznych, budowę i funkcjonowanie aparatu artykulacyjnego, a także ocenę wyższych funkcji psychicznych.
W przypadku podejrzenia afazji u 3- lub np. 5-latka szczególnie ważna będzie diagnostyka uszkodzenia mózgu. Wykonuje się w tym celu rezonans magnetyczny lub tomografię komputerową. Do często wykonywanych badań zaliczyć można także angiografię, EKG i EEG. Wszystkie te czynności pozwolą nie tylko na znalezienie przyczyny różnych objawów, ale także umożliwią poznanie podłoża występującego zaburzenia.
Leczenie afazji dziecięcej — jakie są efekty terapii logopedycznej?
Jak pracować z dzieckiem z afazją? Czy afazja u dziecka może się cofnąć? Te i wiele innych pytań z całą pewnością pojawiają się w głowach rodziców malucha z zaburzeniami mowy. Niestety, afazja to dysfunkcja wynikająca z uszkodzenia mózgu. Oznacza to, że nie ma obecnie skutecznego leku, który mógłby całkowicie cofnąć zmiany w obrębie tego narządu. Leczenie afazji u dzieci polega na terapii i wykonywaniu ćwiczeń logopedycznych.
Pomoc dziecku z afazją opiera się na nauce słów i ich znaczenia na nowo. Dodatkowo istotną rolę odgrywa trening poprawnej wymowy. Niestety, ale nie jest możliwe jednoznaczne odpowiedzenie na pytanie, czy terapia logopedyczna dziecka z afazją okaże się skuteczna i doprowadzi do ustąpienia objawów zaburzeń. Lekarze bardzo ostrożnie podchodzą do rokowań - dużo zależy bowiem od postaci afazji. Zaburzenia mowy u dzieci z tą dysfunkcją mają szansę cofnąć się w przypadku wystąpienia udaru mózgu. Jest to wtedy kwestia od kilku tygodni do kilku miesięcy. W przypadku nabytej afazji ekspresyjnej (motorycznej) u dziecka terapia logopedyczna zaburzeń może przynieść pozytywne rezultaty. Nie jest to jednak reguła. W przypadku niektórych dzieci terapia afazji dziecięcej mimo dedykowanych ćwiczeń nie przynosi korzyści.