Menu
Każdy rodzic z uwagą przygląda się rozwojowi swojego malucha. Cieszy go każdy, nawet najmniejszy postęp: pierwsze gaworzenie, podnoszenie główki, próby siadania, nawiązywania kontaktu wzrokowego z rodzicami i dziadkami. Błogi spokój może być jednak bardzo łatwo zaburzony przez niepokojące sygnały. W przypadku, gdy rozwój dziecka przebiega znacznie wolniej, niż w przypadku jego rówieśników, zdecydowanie warto skontaktować się ze specjalistami. Ci natomiast mogą zalecić wdrożenie tzw. WWR, czyli wczesnego wspomagania rozwoju dziecka. Na czym to polega? Kto przeprowadza ten proces i jak długo on trwa? W tym wpisie udzielimy odpowiedzi na wszystkie te pytania.
Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka - co to jest?
Wspomaganie wczesnego rozwoju dziecka to podejście interdyscyplinarne, czyli łączące w sobie zagadnienia z różnych dziedzin naukowych. W przypadku WWR są to pedagogika, psychologia i neurologia. Jest to kompleksowe wsparcie terapeutyczne zarówno dla dziecka wykazującego pierwsze sygnały zaburzeń rozwoju, jak i jego rodziców. Może być ono wprowadzone już w pierwszych miesiącach życia i nie powinno trwać dłużej niż do skończenia 8 roku życia. Jego najintensywniejszy przebieg odbywa się w przedziale wiekowym 0-3 lat.
Metody wczesnego wspomagania rozwoju dziecka to system specjalistycznych zajęć prowadzonych przez różnych terapeutów. Zazwyczaj są one prowadzone przez psychologów, pedagogów i terapeutów integracji sensorycznej. W przypadku, gdy dziecko wykazuje problemy z samodzielnym chodzeniem lub ma problemy motoryczne, interweniuje także fizjoterapeuta. Z kolei maluchy niemówiące lub gaworzące niewyraźnie współpracują dodatkowo z logopedą bądź neurologopedą. Wczesne wspomaganie rozwoju w przedszkolu jest dedykowane dzieciom m.in. autystycznym, niepełnosprawnym intelektualnie, mającym problemy z koordynacją ruchową, niemówiącym, a także niewidzącym/niedowidzącym lub niesłyszącym/niedosłyszącym.
Objęcie dziecka terapią WWR ma na celu maksymalne skorygowanie wad rozwojowych, przystosowanie dziecka do życia w społeczności, a także oswojenie go z ewentualną niepełnosprawnością umysłową. Cały proces obejmuje także regularną współpracę z terapeutami i specjalistami, którzy wspólnie diagnozują dziecko. W momencie zakończenia WWR deficyty rozwojowe są na tyle skorygowane, że maluch znacznie mniej dotkliwie odczuwa swoją niepełnosprawność na co dzień. Z kolei wieloletnia dokumentacja diagnostyczna pozwala rodzicom na dalsze działanie i podjęcie współpracy z nowymi specjalistami.
WWRD - jak zacząć je wdrażać?
Podstawą wdrożenia wczesnego wspomagania rozwoju dziecka jest uzyskanie diagnozy. Rodzic nie może podjąć decyzji o wdrożeniu WWR bez zdiagnozowania nieprawidłowości rozwojowych przez specjalistów. Dlatego kolejną podstawą wdrożenia metod wczesnego wspomagania rozwoju jest zasięgnięcie opinii specjalistów. Warto zacząć od wizyty w publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej. Jest to pierwszy etap wdrażania WWR.
Specjaliści pracujący w poradni psychologiczno-pedagogicznej zbiorą niezbędny wywiad rodzinny. Na jego podstawie dobierają odpowiednie badania. W zależności od wieku dziecka i stopnia jego ewentualnego opóźnienia diagnoza może potrwać kilka godzin. Zdarza się jednak, że specjaliści zlecają jeszcze dodatkowe badania, co może znacznie wydłużyć cały proces. Czasami konieczne jest również zebranie dodatkowego wywiadu, np. wśród opiekunów ze żłobka/przedszkola bądź nauczycieli ze szkoły. Po skończonej diagnozie poradnia psychologiczno-pedagogiczna może wystawić oświadczenie o tym, że dziecko wymaga wdrożenia wczesnego wspomagania rozwoju. Otrzymanie takiego dokumentu jest niezbędne, aby móc działać dalej. Oświadczenie o konieczności wdrożenia metod wczesnego wspomagania rozwoju upoważnia rodziców do skorzystania ze wsparcia oferowanego przez Ministerstwo Edukacji i Nauki.
Po uzyskaniu diagnozy lub wstępnego potwierdzenia przez specjalistę, że dziecko może być opóźnione w rozwoju, należy zadbać o zdrowie psychiczne rodziców. Mama i tata często się obwiniają i są przekonani, że zrobili coś nie tak. W rzadkich przypadkach pojawia się również niechęć do swojego dziecka, którą maskują strach przed odpowiedzialnością związaną z posiadaniem dziecka opóźnionego w rozwoju. Takim sytuacjom zapobiega odpowiednia interwencja. Odpowiednie nastawienie rodziny dziecka niepełnosprawnego jest kluczowe dla sukcesu działań podejmowanych w ramach WWR. Wsparcie specjalistów ułatwi im zauważenie mocnych stron pociechy, co z kolei przyniesie nadzieję na szybsze osiągnięcie wspólnego sukcesu.
Jak dokładnie wyglądają zajęcia w ramach WWR?
Wcześniej wspomniane wsparcie ze strony MEN upoważnia dziecko do pobierania zajęć w ramach wspomagania wczesnego rozwoju. Ich częstotliwość jest uzależniona od stopnia zdiagnozowanego opóźnienia. Zazwyczaj każdemu dziecku przysługuje od 4 do 8 godzin zajęć w miesiącu. Zajęcia wczesnego wspomagania rozwoju obywają się w trybie indywidualnym lub grupowym. Niezależnie od tego, jaka forma WWR zostanie zalecona dziecku, w każdych warsztatach aktywnie uczestniczą rodzice. Pozwoli im to nie tylko szybciej oswoić się z sytuacją, ale też czynnie brać udział we wszelkich postępach. Obecność rodziców na zajęciach wspomagających zdolności logopedyczne, motoryczne lub ruchowe będzie też pozytywnie wpływała na dziecko. Zajęcia odbywają się w specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych, czyli np. poradni psychologiczno-pedagogicznej, w szkole specjalnej lub przedszkolu integracyjnym. Są one całkowicie refundowane, dzięki czemu każde dziecko - niezależnie od sytuacji finansowej - może w nich uczestniczyć.
Sam program zajęć jest natomiast zależny od tego, w jakim obszarze rozwojowym podopiecznego pojawiają się deficyty. Dla przykładu, w celu poprawy funkcjonowania lewej półkuli dziecko może układać różne przedmioty, czytać na głos lub wykonywać podstawowe działania matematyczne. Z kolei zaburzenia rozwoju psychoruchowego i społecznego można korygować zabawami z innymi uczestnikami zajęć. Praca nad poszczególnymi obszarami rozwojowymi powinna odbywać się w sposób merytoryczny i praktyczny. Każdy uczestnik zespołu WWR prowadzi swoją własną dokumentację i odnotowuje postępy dziecka.
Warto jednak pamiętać o tym, że wczesne wspomaganie rozwoju dziecka w przedszkolu to nie tylko zajęcia. To także stałe wsparcie środowiska rodzinnego, które ma ogromne znaczenie w korygowaniu wad. Specjaliści regularnie prowadzą dialogi z rodzicami, oferując im wsparcie psychiczne. Podczas spotkań z terapeutami mama i tata mają możliwość wyrzucenia z siebie wszystkich negatywnych emocji, podzielenia się swoimi obawami. Są oni także umacniani w kompetencjach rodzicielskich poprzez zachęcanie do sugerowania zmian w zakresie zajęć i programu terapii.
Jak wcześniej wspominano, zajęcia WWR mogą trwać maksymalnie do 8 urodzin dziecka. Zgodnie z rozporządzeniem MEN każdy maluch powinien rozpocząć naukę w szkole wraz z ukończeniem 7 roku życia. Możliwe jest jednak odroczenie obowiązku szkolnego w przypadku, gdy dziecko jest objęte wspomaganiem wczesnego rozwoju. Wtedy dziecko może jeszcze przez rok uczestniczyć w zajęciach bez konieczności podjęcia przez dziecko nauki.
WWR w domu - co mogą robić rodzice?
Wspomaganie wczesnego rozwoju dziecka powinno odbywać się także w domu. Rodzice przy użyciu odpowiednich pomocy dydaktycznych mogą wspierać proces korygowania wad. Warto w tym przypadku sięgnąć po różne fiszki aktywizujące. Znajdujące się na nich obrazki mogą przedstawiać m.in. przedmioty codziennego użytku, jedzenie, zwierzęta, rośliny, pojazdy lub kolory. Z pomocą takich fiszek można realizować przeróżne ćwiczenia rozwojowe. Dziecko może układać z nich historyjki, rebusy lub segregować je według konkretnych cech - np. zastosowania, koloru lub kształtu. Starszaki mogą ćwiczyć swoje umiejętności komunikacyjne przy pomocy ruchomego alfabetu. Jest to zestaw drewnianych literek, z których dziecko może układać słowa dyktowane przez rodzica. Aby uatrakcyjnić zabawę, warto wprowadzić do niej element walki z czasem. Innym pomysłem na produktywne spędzanie czasu są słuchowiska - zarówno te fabularne, jak i zawierające różnego rodzaju zadania.
Dziecko może rozwijać się również podczas codziennych czynności. Może wymieniać nazwy warzyw znalezionych w obiedzie, kolory ubrań rodziców lub części ciała swojego pupila. Warto też obrócić role i zachęcić, by to ono opowiedziało mamie i tacie bajkę na dobranoc. Może być ona wymyślona lub recytowana z pamięci. Rano natomiast niech opowiada swoje sny bądź postara się narysować je w formie historyjki obrazkowe. Przeplatanie zadań artystycznych z tymi ścisłymi to idealna forma stymulacji dla obydwóch półkul.
Warto jednak pamiętać o tym, że wspomaganie rozwoju dziecka wymaga także dużo interakcji z rodzicami. Wskazane jest dużo rozmów, wspólnie spędzonych chwil i czułości w postaci przytuleń lub całusów. Dziecko opóźnione w rozwoju musi czuć, że niezależnie od wszystkiego może zawsze liczyć na wsparcie rodziców. Świadome ich miłości znacznie chętniej podejmuje się terapii, dzięki czemu efekty WWR są szybciej widoczne.